Zorgorganisatie Careyn

Over Careyn

Careyn is een zorgorganisatie die zich inzet voor de gezondheid en het welzijn van vooral kwetsbare ouderen. Zowel thuis als in zorgcentra. Ze zijn actief in de provincies Utrecht en Zuid-Holland. Deze rondleiding is gemaakt op 3 locaties: Careyn Hart van Groenewoud in Spijkenisse, Careyn Weddesteyn in Woerden en Careyn Snavelenburg in Maarssen.

Careyn heeft zich in 2016 aangesloten bij de Green Deal Duurzame Zorg. Negen zorglocaties van Careyn zijn in het bezit van het ‘zilveren certificaat Milieuthermometer Zorg’. Dat betekent, dat Careyn de CO2-uitstoot en afvalberg verkleint, minder medicijnen in het afvalwater loost en werkt aan een gezond leefklimaat in de zorgcentra voor bewoners en medewerkers.

Gouden tips

"Als een organisatie net begint met verduurzaming, dan is mijn advies om je aan te sluiten bij een groep waar organisaties kunnen leren van elkaar. Bijvoorbeeld bij ActiZ, Stimular of MPZ. Je hoeft niet alles zelf uit te vinden. En ga in ieder geval beginnen. Kies wat quick wins, zo zijn wij ook begonnen. Bijvoorbeeld de verlichting, isoleren of het monitoren van gebruik. Dat zijn kleine duurzame maatregelen waar je snel mee kunt besparen."

"En de Milieuthermometer en Milieubarometer hebben ons goed geholpen. Niet alleen om inzicht te krijgen in onze eigen organisatie en beleid op te stellen, maar ook om te zien hoe we scoren ten opzichte van de benchmark van andere zorgorganisaties."

"Schakel een externe partij voor duurzaam energiemanagement in en neem daar de adviezen van over. En rol dat uit in je eigen organisatie. De expertise die je zelf niet hebt, kunnen anderen je over adviseren."

"In de gebouwen die we nieuw bouwen, houden we rekening met een verandering van de zorgvraag."

"Bij Hart van Groenewoud hebben we 3 verschillende panden. Een van die panden is opgebouwd uit individuele appartementen voor bewoners aan wie wij intramurale zorg leveren. Deze appartementen hebben allemaal een individuele aansluiting, maar Careyn betaalt de rekening. Mocht in de toekomst deze vorm van zorg in appartementen niet meer gevraagd zijn, dan zijn de ruimtes als gewone appartementen te gebruiken. Een tweede pand is gebouwd als verpleeghuis. Daarin zijn alle zaken zoals luchtbehandeling en vloerverwarming centraal geregeld. Met een kleine aanpassing in de installatietechniek kunnen twee ruimtes aan elkaar gekoppeld worden en wordt de ruimte geschikt als individueel appartement. Dus als de zorgvraag verandert in de toekomst, dan zijn de gebouwen van Hart van Groenewoud multifunctioneel inzetbaar."

"Omdat mensen hier gezamenlijk eten is een eigen kookplaat eigenlijk niet nodig. Maar om het appartement in de toekomst ook als normaal appartement te kunnen gebruiken, is wel een inductieplaat ingebouwd bij de aanleg. Op de meeste woonzorglocaties is dat niet zo, maar hier in Hart van Groenewoud specifiek wel. Als mensen, die bij ons wonen en zorg krijgen, de kookplaat niet veilig kunnen gebruiken, dan kunnen we de kookplaat uit zetten."

"Met de organisatie zijn we ook aan het nadenken over hoe we met zijn allen minder energie kunnen verbruiken. De hele samenleving is daarmee bezig, dus het is logisch dat wij dat hier ook doen. De rekening wordt door ons betaald, dus mensen merken zelf geen verschil. Dus voor ons is het ook goed om die gesprekken te laten plaatsvinden. Op de familieavond begreep iedereen het wel. Voor de bewoners zelf moeten we het goed uitleggen, dat ze het wel snappen. Stoken op 27 graden en dan het raam open zetten, maakte vroeger niet zoveel uit. Maar inmiddels is dat veranderd en daar kunnen we mensen best over informeren."

"Sommige mensen die hier wonen, zitten ‘s zomers en ‘s winters in dezelfde kleding. Gewoon een dun shirtje. Dat doen we thuis niet, daar trekken we in de winter ook een trui of vest aan. Dus waarom is het hier dan wel?"

"We hebben aan bewoners ook gevraagd ons te helpen en mee te denken. Een van de zaken die daaruit kwam was dat de zorgmedewerkers vaak overal het licht aan doen als ze bij iemand op de kamer komen en het dan laten branden als ze weer weg gaan. Dat is niet nodig, dus dat is iets dat we dan op kunnen pakken. Dus de bewoners zijn op die manier ook betrokken."

"We hebben hier een bril, een soort Google Glass, waarmee iemand op afstand mee kan kijken in een ruimte. Je kunt met de bril filmen en connectie maken met een laptop, zodat iemand op afstand mee kan kijken. Dit gebruiken we bijvoorbeeld bij wondverpleegkundigen om een wond te beoordelen. Maar ook met psychologen, zeker aangezien die er niet zoveel zijn. We kunnen dan gewoon in een groep gaan zitten en de psycholoog kan op afstand meekijken naar gedrag. Je krijgt dan ook een zuiver beeld, omdat de psycholoog zelf niet aanwezig is en voor andere dynamiek zorgt. Er zijn minder mensen nodig om het werk uit te voeren en deze hoeven ook niet steeds in de auto te stappen. Dus dat vind ik ook duurzaam."

"Koeling is de laatste jaren een grotere uitdaging in de zorg dan het verwarmen. Op locaties waar de zonwering door de mensen of het zorgpersoneel zelf bediend wordt, zie je dat men nog wel eens te laat is met koelen. Ook blijven ze soms te lang dicht als de zon alweer weg is. Dan blijft de warmte weer achter het zonnescherm hangen."

"Sommige gebouwen zijn meer in een hoefijzervorm gebouwd, bijvoorbeeld locatie Zuidland. Dat betekent dat je de koude die je aan de ene kant van het gebouw hebt, kunt gebruiken om aan de zonkant te koelen."

"In de individuele appartementen hier werken we met CO2 geregelde afzuiging. Een sensor houdt bij hoeveel er geventileerd moet worden. Zo ventileren we alleen wanneer het nodig is en dat is energiebesparend."

"We hebben veel waterbesparende maatregelen genomen. Zo zijn alle kranen voorzien van een waterbesparende perlator. Hierdoor komt er minder water uit de kraan, maar omdat er lucht wordt toegevoegd blijft de straal wel hard."

"In de badkamers zijn de douchekoppen vervangen door waterbesparende douchekoppen."

"In de meeste toiletten hebben we de inhoud van het reservoir teruggebracht van 9 liter naar 6 liter. De reservoirs hebben ook een “stop” knop, dus je kunt de spoeling ook al eerder stoppen. Hoe dan ook, er komt maximaal 6 liter uit. Ook plakken we stickers bij de spoelknoppen om mensen te stimuleren om de “stop” knop ook te gebruiken."

"Binnen de schoonmaak probeert het bedrijf hier met het Ecolabel te werken. Careyn heeft met schoonmaakbedrijf Asito afgesproken dat minimaal 50% van de schoonmaakmiddelen voor het reinigen van ruimten en sanitair minder milieubelastend is, bijvoorbeeld EU Ecolabel. Dat is ook een verplichting in de Milieuthermometer zorg."

"Er is een tijd geweest dat in de keuken alles omgekeerd werd. Er werd niet meer vers gekookt, maar alles kwam in plastic bakken geseald binnen. Dat zorgt ervoor dat veel van de voedingsstoffen die de mensen hier juist extra hard nodig hebben er niet meer in zitten. Maar het zorgt ook voor een grote afvalstroom van plastic. We proberen hier nu weer vers te gaan koken. Dus geen plastic bakken, maar weer gewoon koken en serveren in metalen bakken. Voor 95% gebruiken we verse groente, verse aardappelen, verse pasta’s. Telkens weer een stukje erbij. Helaas zijn op veel locaties geen koks meer in dienst, maar keukenmedewerkers. De omslag naar vers koken lijkt ingewikkeld maar dat valt mee. Maar als je kleine stapjes neemt, dan is de omschakeling zeker haalbaar en zie je mensen ook vertrouwen krijgen in wat ze kunnen."

"Qua kosten is het vers koken niet voordeliger dan uit een plastic bak eten. Echter de smaak, de structuur van de voeding en meer eetgenot maken het verschil. Als daardoor de apotheek een keertje minder hoeft voor te rijden voor het afleveren van medicatie, dan scheelt dat toch ook weer."

"We zijn ook aan het kijken of we de enkele maaltijd die we hier per dag overhouden, kunnen laten afhalen door iemand uit de buurt die het nodig heeft. Dat is lastig vanwege alle eisen die aan voedselbereiding gesteld worden, maar we kijken hoe we dit binnen de mogelijkheden toch kunnen gaan realiseren."

"De kok en keukenmedewerkers van Careyn De Ark in Wateringen en Careyn Woerdblok in Naaldwijk scheppen de bruikbare restanten van de warme maaltijd (die in de schalen zijn overgebleven) op borden, verpakt deze, zet er een THT datum op, en verkoopt deze ‘opgemaakte’ borden voor een lagere prijs de volgende dag vanuit een gekoelde vitrine. Vooral medewerkers en bezoekers kopen deze maaltijden graag. En zo gaat er nóg minder voedsel verloren."

"Om iedereen meer bewust te maken over duurzaamheid, hebben we bijvoorbeeld ook meegedaan aan de landelijke communicatiecampagne ‘Zorg voor Energie’ van Milieu Platform Zorg en het Expertisecentrum Verduurzaming Zorg over energiebesparing. De posters en placemats die we in die campagne kregen bevatten allemaal tips om energie te besparen. Dat communicatiemateriaal is niet alleen bruikbaar voor de bewoners en bezoekers, maar ook voor de zorgmedewerkers. Zij kunnen de kennis op het werk en thuis toepassen."

"We hebben in 2022 ongeveer 150 elektrische fietsen geleverd aan thuiszorgteams om te stimuleren dat medewerkers voor hun route in de thuiszorg niet met de auto op pad gaan maar een teamfiets pakken. De fiets draagt bij aan schoner vervoer in de thuiszorg en is natuurlijk ook goed voor de gezondheid van onze collega’s."

"Alle verlichting in Hart van Groenewoud is vervangen door LED. Dit scheelt direct in het energieverbruik."

"In sommige panden werken we met centrale koeling. In een van de gebouwen van Hart van Groenewoud was nog geen koeling aanwezig. Daar hebben we bij het plaatsen van de zonnepanelen wel rekening mee gehouden. Op de ruimte die we op het dak overhielden hebben we toch extra panelen laten plaatsen. Die wekken vervolgens de stroom op die gebruikt wordt voor de airco’s die we in de centrale ruimtes hebben laten plaatsen, zoals in het restaurant. In gebouwen waar de appartementen niet gekoeld zijn, kunnen we de mensen bij extreme hitte toch een verkoelende plek aanbieden."

"In dit pand zit ventilatie met warmteterugwinning. Het voordeel daarvan is dat we de verse, in te blazen lucht op kunnen warmen met de warmte van de afgezogen ventilatielucht. Dit scheelt energie doordat de afgevoerde warme lucht gebruikt wordt als verwarming van de binnenkomende koele lucht. Het nadeel van deze grote luchtbehandelingsinstallatie is dat we op dit dak geen ruimte meer hadden voor zonnepanelen. Die liggen wel op het naastgelegen pand waar geen centrale luchtbehandeling is."

"Deze gebouwen zijn allemaal voorzien van dak- en spouwmuurisolatie. Bij onze andere gebouwen wisselt dat, omdat ze allemaal van andere bouwjaren zijn."

"Het afval wordt gescheiden. Naast het restafval hebben we containers voor karton, papier, schoon plastic folie en glas. Op locatie Careyn Bernissesteyn scheiden we ook het incontinentiemateriaal voor recycling. Op locatie Hart van Groenewoud komt de gemeente een keer per week het klein chemisch afval ophalen. De huismeester zorgt ervoor dat het afval van alle woningen hier wordt verzameld, zodat het goed terechtkomt."

"Op locatie Careyn Bernissesteyn in het dorp Zuidland wordt het afval van incontinentiemateriaal apart ingezameld en vervoerd naar een nieuwe afvalverwerkingscentrale in Weurt. Daar wordt incontinentiemateriaal gerecycled tot een herbruikbare grondstof voor plastic. Van de overgebleven ‘slurry’ wordt met minimale verbranding warmte en proceswater gemaakt. De CO2-uitstoot is daardoor veel lager. Dat levert een enorme winst op voor het milieu. Want ongeveer de helft van het afval in de ouderenzorg bestaat uit incontinentiemateriaal en dat wordt samen met het restafval verbrand. Behalve in de ARN centrale in Weurt dus. Bovendien werkt de ARN Centrale aan een nog duurzamer proces voor het verwerken van de slurry via biovergisting."

"In Hart van Zuidland, een kleine locatie voor kleinschalig wonen, is een proef van 2 weken gedaan met het vacuüm trekken van de afvalzakken met incontinentiemateriaal. Dat is vooral goed om stankoverlast te beperken. Maar ook wordt veel lucht uit de afvalzakken en het incontinentiemateriaal geperst; ongeveer een derde deel van het volume. Daardoor gaat er meer afval in de container, en hoeft de container minder vaak opgehaald te worden. Door het vacumeren is minder vaak transport nodig en dat scheelt weer in de CO2-uitstoot. De kosten van het vacumeren zijn grotendeels gedekt door de lagere transportkosten voor afval, dus de manager heeft besloten om in Hart van Zuidland door te gaan met vacumeren."

"We vragen onze leveranciers ook om bewust met hun leveringen en verpakkingen om te gaan. Een aantal leveranciers hebben we gevraagd niet meer in plastic te leveren. Ook zijn er leveranciers die met hun eigen duurzaamheid bezig zijn en daar vanzelf al mee komen, zoals Diversey die bij ons o.a. milieuvriendelijke vaatwasmiddelen en doseersystemen voor de professionele machines levert. Ook zat er voorheen een nieuwe plastic zak om iedere afgeleverde rolcontainer met linnengoed. Ook het linnengoed zat zelf individueel nog in plastic zakken. Nu kijkt de leverancier naar alternatieven met karton of papier."

"We hebben op veel plekken sensoren in de badkamers die het licht aan en uit doen. In andere kamers is dat niet fijn, maar in een badkamer kan dat makkelijk."

"Ook vragen we aan huismeesters of zij de plekken kunnen inventariseren waar nu nog lichtknoppen zijn. Dat is bijvoorbeeld in wat kantoortjes of kastruimtes nog zo. Die kunnen we dat ook laten vervangen door een sensor. Dit zijn ook dingen die in de meerjarenonderhoudsplanning worden meegenomen of waar we los een offerte voor aanvragen."

"In dit pand zit ventilatie met warmteterugwinning. De verwarming gaat via vloerverwarming. We verwarmen het hele pand met maar 3 cv-ketels, helaas nog op gas. Momenteel worden ze vervangen door nieuwe ketels die, met het oog op de aardgasvrije toekomst, voorbereid zijn om deels of volledig op waterstof te werken."

"Op locatie Snavelenburg kwamen we er te laat achter dat we geen stroom mochten terugleveren. Namelijk pas toen we de installatie gingen aanmelden. We staan nu op een wachtlijst tot er genoeg ruimte is op het net en Careyn stroom kan terugleveren. We hebben intussen een vermogensregelaar laten installeren op de hoofdaansluiting. Die meet welke kant de stroom op gaat. Op het moment dat we stroom gaan terugleveren, dan schakelt hij een gedeelte van de omvormers uit. De netbeheerder kan hierop handhaven dus we moeten er wel zorgvuldig mee omgaan, ook al zouden we maar vrij kleine hoeveelheden terugleveren."

"Op Hart van Groenewoud villa De Eik liggen 114 PV panelen met een vermogen van 315Wp. We hebben gekeken naar het verbruik en daarop hebben we het aantal panelen aangepast. Toen er nog wat ruimte overbleef op het dak, hebben we extra panelen laten plaatsen. De extra stroom, die we daarmee opwekken, gebruiken we voor de nieuwe koelingen in de ontmoetingsruimte en de kantoren."

"Op de drie daken van de lage paviljoens van woonzorglocatie Weddesteyn in Woerden ligt een groen dak op de plekken waar geen zonnepanelen liggen. Tegenwoordig kun je ook een combinatie van zonnepanelen en sedum dichter bij elkaar maken. Maar hier hebben we gekozen voor sedum op de plek waar geen panelen liggen."

"Wij hebben gekozen voor groene daken om extra isolatie bovenop de dakisolatie. In de zomer koel en in de winter warm. Tevens dient een groen dak voor wateropslag omdat dit het regenwater vasthoudt."

"Op Weddesteyn liggen deze installaties niet op het dak, maar op de bovenste verdieping van de panden. Die zijn daar speciaal voor gebouwd. Fijn hieraan is dat de installaties absoluut niet roesten. Dus het zorgt voor behoud van je installaties. Ook vinden de monteurs het erg fijn om hier te komen, omdat ze niet buiten hoeven te staan. Omdat er een vaste trap is waar ze ook gewoon met hun gereedschap naar boven kunnen, kunnen zij ook makkelijk voldoen aan de Arbo eisen. Dus als je daar met de bouw rekening mee houdt, kan dat veel toekomstige moeilijkheden voorkomen."

"De luchtbehandeling met warmteterugwinning hebben we hier ook gekoppeld staan aan een bevochtiger. Als je veel warme lucht aanvoert, dan kan de luchtvochtigheid heel laag worden. Vroeger hing je met een radiator een bakje water eraan, maar dat gaat hier niet. Daarom bevochtigen we de lucht in het systeem."

"We hebben hier 2 losse installaties, eentje voor de begane grond en eerste verdieping. Daar zitten de gezamenlijke ruimtes zoals het restaurant en de kantoren. De overige verdiepingen zijn de woningen. De ene installatie hoeft alleen overdag aan, de andere draait 24 uur per dag. Door dit los te koppelen kunnen we de ene installatie dus uitzetten en daarmee energie besparen. Ook zitten er frequentieregelaars op. Als er niet veel nodig is, dan draait hij minder hard."

"We hebben hier in Weddesteyn 2 warmtepompen staan voor het grote gebouw. De 3 kleinere paviljoens hebben elk 1 warmtepomp. Deze zijn allemaal aangesloten op de warmte-koude opslag die we op dit terrein hebben. De capaciteit van de warme bron zou normaal gesproken voldoende moeten zijn voor deze gebouwen, maar omdat in de ouderenzorg de warmtevraag toch hoger ligt dan gemiddeld, komen we hier warmte tekort. Als backup naast de warmtepompen hebben we daarom nog een gewone verwarmingsketel staan, die vanzelf aangaat als de warmtepompen het niet meer redden. Dan houdt de ketel het water rond de 38 graden, zodat dit voldoende is voor de vloerverwarmingen."

"We zien hier geïsoleerde leidingen en appendages zoals de afsluiters, regelkleppen en pompen. Dampdicht geïsoleerde buizen voorkomt warmte- of koudeverlies en voorkomt condensvorming. We hadden hier in Weddesteyn ook een buis die niet goed luchtdicht was aangelegd. Daar ontstond wel condens en deze heeft nu roestvorming. Dus het is belangrijk dat het materiaal goed aansluit en aangelegd is."

"In het gebouwbeheersysteem kan ik alle zaken voor de gebouwen aanpassen. Dus welke basistemperatuur een ruimte moet hebben. Hoe de vochtigheid en de luchtverversing geregeld is, et cetera. Omdat mensen zelf wel wat regie willen hebben, laten we ze hier in Weddesteyn wel zelf de thermostaat instellen. Maar die kan nooit meer dan 3 graden afwijken van wat wij hebben ingesteld. Uiteraard stemmen we wel af welke vraag er in een ruimte is. Zitten mensen bijvoorbeeld veel stil, dan houden we daar in de instellingen rekening mee. Ik zie in het systeem ook wat de mensen zelf hebben ingesteld."

"Op 3 van onze locaties maken we momenteel gebruik van warmte- en koudeopslag (WKO). Bij twee locaties kopen we dit in bij een externe partij, omdat het systeem of de gebouwen daar niet van ons zijn. Op locatie Weddesteyn hebben we een eigen warmte- en koudeopslag op ons eigen terrein. De uitdaging in de zorg is de laatste jaren vooral koeling. Met een warmte- en koudeopslag is dat makkelijk goed te houden."

"Oudere mensen hebben sneller last van tocht, dus ze vinden ventileren lastiger. Als de koude dan via een centraal systeem in de vloer geregeld is, dan is dat fijn. In gebouwen waar dit niet is, zie je dat mensen vaak koelen op de verkeerde momenten. Op het heetst van de dag zetten ze een raam open, terwijl je dat op dat moment juist dicht moet houden."

"In Weddesteyn hebben we 2 bronnen; een koude en een warme. We kunnen zowel verwarmen als koelen. De restwarmte of -koude wordt weer in de andere bron gestopt. De koudebron is hier groter dan de warmtebron en achteraf blijkt dat dat beter andersom had kunnen zijn. We hebben zoveel koeling dat we bijna de hele wijk wel van koeling kunnen voorzien, haha. In de ouderenzorg zie je dat de warmtevraag toch wat hoger ligt dan in een ander gebouw. Bij het ontwerp is waarschijnlijk geen rekening gehouden met mensen die hun verwarming ‘s winters op 26 graden zetten."

"Op het terrein zijn 2 luiken zichtbaar in de grond waar de bronnen zitten. Na ongeveer 10 jaar moeten de pompen die daarin zitten vervangen worden. Dat is hier recent gebeurd. Er gaat dan weer een refurbished pomp in. De pomp trekt het water uit de bron. Dit gaat een platenwisselaar in, om de warmte of koude af te geven aan het water in het systeem. Het water uit de bron is natuurlijk vies, dus een aantal platenwisselaars zorgt ervoor dat het vieze water het systeem niet in gaat."

"Afdeling Hogestein is voorzien van biodynamische LED verlichting. Deze verlichting helpt het biologische ritme van de bewoners, omdat het een normale lichtcyclus nabootst. ’s Ochtends en ’s avonds staat dit in intensiteit lager dan midden op de dag. De kleur van de verlichting verandert ook mee. ’s Nachts is in de gangen de verlichting minimaal aan, zodat de zorgmedewerkers wel hun weg kunnen vinden maar er verder geen overbodig licht aan staat. Onderstaand de regeling zoals we hem op 2 afdelingen in de hallen en woonkamers hebben. Daarnaast zijn 2 wolkenplafonds toegevoegd."

"Tussen 22.00 en 6.30: Warm, zacht licht op 4% van de sterkte. Tussen 6.30 en 12.00: In de ochtend gaat het licht in stapjes naar de meest felle stand. Tussen 12.00 en 22.00: De verlichting wordt qua kleur en felheid in stapjes afgebouwd tot het slaapmoment."

"Sweco doet voor ons de monitoring en het energiemanagement voor 4 grote locaties: Maria-Oord in Vinkeveen, Nieuw Tamarinde en Swellengrebel in Utrecht en Snavelenburg in Maarssen. We zoeken samen naar vreemde, onverwachte of afwijkende energiegegevens. Waarom start een bepaalde ketel bijvoorbeeld om 4 uur ‘s nachts op? Waarom gaat een ketel ineens heel hoog branden in plaats van geleidelijk op te starten? Sweco geeft ons de resultaten en wij bespreken met de locaties hoe ze energie kunnen besparen."

"Op 4 verschillende woonzorglocaties monitoren we met 2 verschillende bedrijven het waterverbruik. Afhankelijk van het systeem wordt op de hoofdmeter een module aangesloten die de wieltjes uitleest of de pulsen meet en de verbruiksgegevens doorgeeft. Periodiek wordt het waterverbruik uitgelezen. Je kunt dus zien wanneer hoeveel water verbruikt wordt."

"We willen meer inzicht in het waterverbruik en we willen lekkages opsporen. Zeker als je een lekkage niet ziet, is de schade vaak al heel groot als je er achter komt. Watermonitoring is dus ook risicomanagement. Beide systemen geven een melding als zij een lekkage opmerken. Zo hebben we bijvoorbeeld al lekkages in toiletten opgespoord die dag en nacht bleven lopen. Drinkwater is kostbaar, we willen het niet verspillen."

"Op 4 locaties zijn verschillende systemen van Shayp en Smartvatten getest, die verschillende werkwijzes hebben. De foto toont het systeem van Shayp op locatie Snavelenburg."